Toxoplasma gondii to pierwotniak – jednokomórkowy pasożyt, żyjący wewnątrzkomórkowo, odkryty w 1908 roku, wywołujący chorobę zwaną toksoplazmozą.
Aby osiągnąć pełną dojrzałość Toxoplasma musi mieć dwie grupy żywicieli. Kręgowca stałocieplnego (w tym człowieka, inne ssaki i niektóre ptaki), który jest żywicielem pośrednim oraz żywiciela ostatecznego należącego do zwierząt kotowatych (koty, żbiki, oceloty itp.). Toksoplasmoza jest jedną z najczęstszych zakażeń pasożytniczych w Europie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia pierwotniakiem jest zarażona 1/3 ludności świata. W Polsce szacuję się że, jest to około 50- 70 % populacji. Obecność swoistych przeciwciał klasy IgG dla T. gondii to dowód przebytego wcześniej zarażenia.
Człowiek zaraża się Toksoplasmoza gondii drogą pokarmową, spożywając pokarm zarażony oocystami (nie umyte owoce i warzywa ) lub mięso z zarażonych zwierząt (forma Toksoplasmy występująca w tkankach.), a także poprzez ręce zabrudzone piaskiem lub ziemią czy transfuzję krwi od nosiciela. Możliwe jest także przekazanie pierwotniaka z matki na płód dziecka (toksoplasmoza wrodzona). Kleszcze i owady kłująco – ssące również są nosicielami Toxoplasmy. Jako koinfekcja boreliozy pierwotniak ten pojawia się u 10-20% chorych.
U żywicieli przypadkowych, takich jak człowiek, a także żywicieli ostatecznych (kotów) Toxoplasma gondii potrafi przemieścić się z jelit za pomocą krwi lub limfy do różnych organów: węzłów chłonnych, mięśni szkieletowych i gładkich, mięśnia sercowego, mózgu, rdzenia kręgowego, gałek ocznych i innych organów. Po pewnym czasie po dostaniu się do narządów pierwotniak tworzy cysty tkankowe, które zawierają tysiące komórek Toxoplasmy. Zabezpieczona cysta jest inwazyjna przez wiele lat dla organizmu, tylko pozostaje w ukryciu. Jednak nawet w formie uśpienia Toxoplasma może stymulować układ nerwowy nosiciela, a także siatkówkę i wywoływać objawy.
Objawy toksoplazmozy
Toxoplasma gondii jest szczególnie groźna dla osób z obniżoną odpornością. U osób z prawidłową odpornością przebieg zakażenia jest bezobjawowy lub skąpo objawowy, może także powodować objawy grypopodobne. Objawy toksoplazmozy mogą pojawić się podczas zarażenia pierwotnego lub aktywować się z formy uśpionej w organizmie. Pierwotniak po wniknięciu do organizmu doprowadza do rozpadu komórek i powstawania drobnych ognisk martwicy i ziarniniaków. Toksoplazmoza może przybierać postać węzłową (powiększenie węzłów chłonnych, głównie w okolicy szyi, objawy grypopodobne, bóle głowy i mięśni, gorączka itd.), oczną (zaburzenia widzenia, światłowstręt, ból najczęściej tylko jednej gałki ocznej, nadmierne łzawienie, zapalenie siatkówki i naczyniówki), uogólnioną (bóle i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, apatia, ogólne osłabienie, zapalenie mięśnia sercowego, wątroby, jelit, biegunki, krwawienie z dolnych odcinków przewodu pokarmowego, zapalenie płuc), mózgową (zapalenie mózgu i opon mózgowych) lub wrodzoną (zakażenie płodu poprzez łożysko).
Zarażenie się toksoplazmozą po raz pierwszy w czasie ciąży grozi poronieniem lub występowaniem wad wodzonych i uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego dziecka. Dziecko zarażone toksoplazmozą wewnątrzmacicznie, może urodzić się bez widocznych uszkodzeń, lecz objawy toksoplazmozy mogą rozwinąć się w ciągu kilku lat po urodzeniu. U noworodków może dojść do wodogłowia, zwapnienia śródczaszkowego, uszkodzenia mózgu, zmiany wielkości rogówki, zaniku nerwu wzrokowego oraz takich schorzeń jak: oczopląs, małoocze, zez, zaćma wrodzona. Może pojawić się powiększenie śledziony i wątroby, skaza krwotoczna i żółtaczka. Zakażenie często prowadzi też do opóźnienia rozwoju umysłowego, padaczki i zaburzeń mowy. Na każde 1000 porodów rodzi się 1 dziecko z toksoplazmozą wrodzoną. Jeśli natomiast do zarażenia doszło przed ciążą, w surowicy krwi wytworzyły się przeciwciała, które chronią płód, mimo obecności pierwotniaka. Ryzyko przekazania toksoplazm od matki poprzez łożysko do płodu jest najniższe w pierwszym trymestrze ciąży i wzrasta wraz z czasem jej trwania, wahając się od 6% dla 13. tygodnia ciąży do 72% w 36. tygodniu ciąży. Z tego faktu wynika, że czym wcześniejsze stadium ciąży tym zarażenie jest mniej groźne dla płodu. Około 15% przypadków infekcji Toxoplasmą u noworodków kończy się zgonem. Najczęściej dochodzi do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, samoistnego poronienia albo przedwczesnego porodu noworodka z objawami uogólnionego zajęcia narządów wewnętrznych. W ciężkich zarażeniach obraz kliniczny spotykany u noworodka może przypominać posocznicę bakteryjną o bardzo złym rokowaniu.
Do opracowania tekstu korzystamy z materiałów ogólnodostępnych w mediach internetowych, dobierając je dla Was według naszej najlepszej wiedzy.
