Riketsje to grupa Gram-ujemnych pałeczek wielkości od 300 do 2000 nm. Bakterie te są bezwzględnymi wewnątrzkomórkowymi pasożytami (podobnie jak wirusy namnażają się tylko w komórkach żywiciela) powodującymi szereg różnych chorób – riketsjoz. Riketsje głównie pasożytują na stawonogach takich jak wszy, kleszcze pchły czy roztocza. Do najgroźniejszych chorób wywoływanych riketsjami należą tyfus plamisty, gorączka Q oraz gorączka plamista.
Riketsje wnikają do organizmu człowieka przez powłoki skórne lub drogi oddechowe. Do zakażenia dochodzi za pomocą wektora (stawonoga) lub wskutek wtarcia w skórę jego zakażonych wydalin, rzadziej przez wtarcie drobnoustrojów z rozgniecionej wszy, czy pchły. Natomiast zakażenie przez drogi oddechowe wiąże się z występowaniem czynnika etiologicznego w kurzu zawierającym drobiny wydalin zakażonych zwierząt.
Namnażając się w ludzkich komórkach śródbłonka riketsje wywołują zapalenie naczyń, będące charakterystycznym objawem riketsjozy. Do głównych chorób człowieka jakie wywołują te bakterie należy dur plamisty, gorączka Q i gorączka plamista Gór Skalistych, na którą w1910 roku zmarł ich odkrywca – Howard Ricketts.
Zakażenia riketsjami umiejscowione są w komórkach śródbłonka naczyń włosowatych, gdzie namnażając się wywołują efekt cytotoksyczny, konsekwencją czego jest niszczenie komórek śródbłonka. W efekcie dochodzi do wytworzenia rozsianych zmian wielonarządowych, umiejscowionych w drobnych naczyniach skóry, płuc, serca, nerek, mózgu i w innych narządach wewnętrznych. Powoduje to ogniskową martwicę, tworzenie się nacieków wokół uszkodzonych naczyń, zwolnienie przepływu krwi w naczyniach włosowatych oraz tworzenie się obrzęków okołonaczyniowych. W niektórych przypadkach dochodzi do zespołu rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego (DIC).
Bacteria Rickettsia inside human cell, 3D illustration. Gram-negative bacteria which cause epidemic typhus, murine typhus other rickettsioses and are transmitted by arthropodsObjawy riketsjozy
Tyfus plamisty wywoływany jest przez gatunek Rickettsia prowazekii oraz Rickettsia typhi. Przenoszony jest przez pchły, szczury oraz myszy. Bakterie te potrafią przeżyć na odzieży ok. 3 tygodni. Do zarażenia dochodzi wskutek podrapania miejsca ugryzienia przez pchłę, co powoduje zarażenie się bakterią. Riketsje powodują patologiczne zmiany w układzie krwionośnym, nerwowym a także w sercu. Najbardziej charakterystyczne objawy tyfusu plamistego to gorączka, przyspieszenie oddechu, migreny, powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych a także zapalenie płuc oraz zapalenie ślinianek przyusznych.
Gorączka Q jest zoonozą, powodowaną przez Gram-ujemną bakterię Coxiella burnetii należącą do rodziny Legionellaceae. Bakteria ta wykazuje dużą odporność na czynniki fizyczne i chemiczne, dzięki czemu może długo utrzymywać się w środowisku. Rezerwuarem C.burnetii są owce, kozy, bydło oraz zwierzęta domowe. Najczęściej dochodzi do zakażenia poprzez wdychanie powietrza skażonego cząstkami kału lub moczu zakażonych zwierząt. Zarażenie może być spowodowane przez ukłucie kleszcza ale zdarza się to rzadko. Do głównych objawów zaliczamy gorączkę, silne bóle głowy, bóle mięśniowe, suchy kaszel, dreszcze i wiele innych. W niektórych przypadkach zarażenie przebiega bezobjawowo. U niektórych pacjentów może rozwinąć się przewlekła postać gorączki Q i spowodować zapalenie wsierdzia.
Gorączka plamista powodowana jest przez bakterię Rickettsia. Głównym wektorem tej bakterii są wszy, pchły oraz kleszcze. Do głównych objawów zaliczamy wysoką gorączkę, bóle głowy, przyspieszony oddech, powiększenie śledziony i wątroby, czerwone plamy, zaburzenia świadomości. Do powikłań należą opadowe zapalenie płuc, zapalenie opłucnej, zakrzepowe zapalenie żył i tętnic, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych.
Riketsje należą do jednych wielu koinfekcji Borrelii, pojawiają się u około 15% zakażonych. U osób chorujących na boreliozę występuje nasilenie objawów riketsjozy. Riketsje stanowią problem diagnostyczny z uwagi na silne reakcje krzyżowe występujące w badaniach serologicznych.
Do opracowania tekstu korzystamy z materiałów ogólnodostępnych w mediach internetowych, dobierając je dla Was według naszej najlepszej wiedzy.
